Vlaanderen maakt ruimte voor water in Grobbendonk en Herentals

Tweemaal goed nieuws uit Graafweide Schupleer in één week tijd. Vorige week woensdag werd een eerste bomenrij aangeplant door de lokale jeugd. Minister van Omgeving  Demir keurde de maatregelen en modaliteiten van het projectrapport goed. Dat wil zeggen dat de voorbereidingsfase nu volledig klaar is en we de grote werken kunnen voorbereiden.

In 2019 schreef de VLM samen met Agentschap Natuur en Bos (ANB) aan het projectrapport, dat het toekomstbeeld en de doelstellingen van de natuurinrichting Graafweide-Schupleer beschrijft. Bij het projectrapport hoort een lijst van maatregelen en modaliteiten.

Die lijst somt de werken op die nodig zijn om het projectrapport te realiseren. In oktober van vorig jaar doorliep het projectrapport een openbaar onderzoek. De hoofddoelstelling van het natuurinrichtingsproject is het realiseren van een natte, klimaatrobuuste natuurkern van 150 hectare bestaande uit een mozaïek van natte ruigtes, bossen, moerassen en graslanden.

"Het creëren van extra natte natuur is een van de beste manieren om ons te wapenen tegen droogte enerzijds en hevige regenval anderzijds. Het wordt steeds duidelijker dat Vlaanderen worstelt met die twee problemen. Projecten zoals Natuurinrichting Graafweide Schupleer zijn een deel van de oplossing". - Vlaams minister van Omgeving Demir

De volgende stappen

Het ministerieel besluit van vrijdag sluit kondigt een nieuwe fase in het natuurinrichtingsproject aan. De volgende stap is de opmaak van een eerste projectuitvoeringsplan. Dat geeft een gedetailleerde beschrijving van de nodige werkzaamheden. Vanaf 2025 steken we dan de spade in de grond. Verschillende werken staan op het programma.

We plaggen de fosfaatrijke bodem, zodat waardevolle graslanden en elzenbroekbos de beste kansen krijgen. We verbeteren de kwaliteit van de bossen door onder meer een exotenbestrijding en een selectieve kapping uit te voeren. Daarnaast laten we, samen met de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM), de waterlopen opnieuw meanderen. De relatie tussen rivier en vallei brengen we in een beter evenwicht door in de gebieden met toekomstig natuurbestemming de opgehoogde dijken terug te verlagen. ​ ​

Momenteel voeren we wel al enkele kleinschalige werken uit op eigen gronden of gronden van Natuurpunt. Op woensdag 23 november plantten enthousiaste leerlingen een bomenrij aan langs de Kleine Nete. Die aanplant geeft kansen aan de natuur, bijvoorbeeld als schuilgelegenheid voor kleine dieren. Daarnaast dragen de nieuwe bomen en hagen ook bij aan de kwaliteit van het landschap. ​

Graafweide-Schupleer nog eens in het kort:

De partners

Meerdere partners werken mee aan natuurinrichting Graafweide Schupleer. De gemeenten Grobbendonk en Vorselaar, Regionaal Landschap Kleine- en Grote Nete, provincie Antwerpen afdeling Integraal Waterbeleid, departement Omgeving, Agentschap Onroerend Erfgoed, Vlaamse Milieumaatschappij, Agentschap Natuur en Bos, Natuurpunt, Boerenbond en Departement Landbouw en Visserij maken dit project mogelijk. Het totaal van de kosten van de Natuurinrichtingswerken is geschat op € 4.965.000 en wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid.

Een project voor natuur, recreatie en landbouw

Robuuste natuur is natuur die tegen een stootje kan. Die past bij het veranderende klimaat. Het projectgebied omvat de samenvloeiing van de Kleine Nete en de Aa en is van nature een overstromingsgebied. We geven de vallei haar optimale sponswerking terug zodat ze meer water opslaat tijdens natte periodes. Dat verkleint het risico op overstromingen stroomafwaarts. Een natte bodem beperkt bovendien de impact van de steeds meer voorkomende periodes van droogte en zorgt voor een grote soortenrijkom.

Bij de natte natuur hoort ook een andere soortenrijkdom. Rivieren, natte graslanden, laagveenvegetatie en rietmoerassen brengen we terug in optimale conditie. Zo worden Graafweide en Schupleer een ideaal leefgebied voor kwetsbare soorten als de kleine modderkruiper, rivierdonderpad en de blauwborst. ​

Naast het thema natuur richt het project zich ook op recreatie en landbouw. Het gebied kent met de priorij O.L.V. Ten Troon en de oude Kasteelhoeve twee prachtige historische bouwwerken. Met kleine ingrepen laten we die sites nog meer in het oog springen. Graafweide Schupleer is een bijzonder gebied waar recreanten welkom zijn op voorwaarde dat ze de kwetsbare zones niet verstoren. We informeren de recreanten over de mogelijkheden in de omgeving en sturen ze de juiste richting op met een goede ontsluiting. Zo hebben wandelaars, fietsers of kajakkers in de toekomst nog meer kans op een toevallige ontmoeting met een ijsvogel of zelfs een bever.

Omdat landbouw ook een belangrijke functie vertolkt in de vallei, zetten we in op een flankerend landbouwbeleid. Daarbij geven we landbouw en natuur de ruimte om duurzaam naast elkaar te bestaan. Dat doen we door gericht gronden te ruilen, de inrichting waar mogelijk klimaatrobuust te maken of andere compensatie te bieden voor mogelijk waardeverlies.'